Wat is een Yidaki?
Yidaki is één van de traditionele benamingen voor het instrument dat wij heden ten dage kennen als Didgeridoo. Maar er is een wezenlijk verschil tussen beide instrumenten. Yidaki’s worden enkel vervaardigd door Yolgnu, de traditionele aboriginals uit Arnhemland, Australië.
De techniek om de Yidaki te bespelen heeft volledig zijn eigen texture. De articulatie is zeer sterk te noemen en de sound, die traditioneel enkel op Eucalyptus instrumenten wordt bespeeld, heeft een zeer eigen klankstructuur vanwege de complexe articulatie bouwblokken. De toonsoorten liggen hoog tussen de C en de G, in sommige gevallen nog hoger.
De Yidaki wordt voor riten en ceremonies gespeeld door de Yolgnu, en wordt vaak gecombineerd met dans, clapsticks en zang. Deze specifieke en originele stijl, die ook weer wordt onderverdeeld in verschillende clans met eigen karakteristieke speelwijzen, is een lange studie. Volledig traditioneel spelen zullen wij als Westerlingen niet behalen, daar deze sakrale songs binnen de cultuur blijven en bewaakt worden.
Twee Yidaki
Ik bezit twee ceremoniele Yidaki. Eén uit 2004, gemaakt door Dj*lu Gurruwiwi. Djalu was één van de oudere leden van de Galpu clan. Werd gezien als de hoeder van de Yidaki en is wereldwijd bekend in het bouwen en schilderen van, de door termieten uitgevreten, Eucalyptus instrumenten. Dj*lu Gurruwiwi overleed in 2022. ( namen van overledene worden vanwege culturele overtuiging deels vertaald in dergelijke media )
Het instrument is 14 jaar in het persoonlijke bezit geweest van de Nieuw Zeelandse, Jeremy Cloake. Wordt gezien als één van de best gestudeerde blanke Yidaki spelers en is internationaal bekend in het doceren van de Yidaki stijl. Hij studeerde vele jaren intern met de Yolgnu, en verspreid als leraar zijn kennis over de wereld.
Jeremy over deze Yidaki:
“This instrument has what is sometimes referred to as Baywara power, the intensity of the lightning. This is manifest as the tongue of the rainbow serpent as he travels through the land, spitting lightning as he moves
and rumbling like thunder. Wititj emerged from a freshwater waterhole at Ngaypinya, a billabong covered in dhatam (waterlilies) and gulwirri (palm trees) plus numerous other plants, hence the association with the plant world.”
De tweede Yidaki gestemd in G kocht ik op verzoek en wederom van Jeremy. Mijn wens voor een zeer hoog gestemd instrument met authentieke schildering kwamen uit nadat hij mij informeerde over een ceremonieel kwalitatieve Yidaki met een zeldzame schildering van Mulkun Wirrpanda, een plantmedicijn elder en artiest. Instrument is ook vervaardigd door Dj*lu Gurruwiwi
Als je direkt uit de bron wil leren over deze stijl zul je naar Australië moeten afreizen, indirect kan ik delen over deze stijl in hoeverre mijn eigen studie hierin reikt. Een studie die overigens nooit eindigt, deze traditionele stijlen zullen voor de liefhebbers een levenslange beoefening vragen. De technieken zijn een hele reis door lichaam en geest om meer en meer eigen te maken.
De zeldzaam opgenomen video hieronder is mede mogelijk gemaakt door Jeremy Cloake.
