Een didgeridoo kopen kan lastig zijn als je eigenlijk nog niet helemaal weet wat je wilt. Er zijn namelijk heel veel soorten didgeridoo’s op de markt, dat je door de bomen het bos niet meer zou kunnen zien. Het is goed om mee te nemen dat iedereen anders naar kunst kijkt en daarmee een disclaimer op de onderstaande teksten. Muziek en klank is allemaal innerlijke beleving en daarmee is iedereen weer uniek. Ik schrijf de onderstaande tekst vanuit mijn eigen introspectie van meer dan 20 jaar spelen en lesgeven.
Hieronder een aantal tips voor als je een didgeridoo wilt kopen, maar je nog niet heel veel kennis in huis hebt.
- Houtsoort
Bovenal is mijn persoonlijke mening dat didgeridoo’s echt van hout moeten zijn. Instrumenten die gemaakt zijn van ooit levend natuurlijk materiaal dat ademende in de atmosfeer. Vandaag de dag zijn er ontzettend veel verschillende moderne en synthetische materialen die gebruikt worden voor het produceren van didgeridoo’s. Ik laat het bij deze tips voor het uitzoeken van een goede didgeridoo helemaal bij hout.
Didgeridoo’s zijn instrumenten en instrumenten hebben gewoonweg heel goed gebouwd te worden door bouwers met zeer veel kennis in techniek en klank. Wil je een serieus instrument dat goed klinkt en goed speelt, dan heb je een didgeridoo specialist te benaderen. Alle goede specialisten zullen in kaart brengen dat hardere houtsoorten eigenlijk in alle gevallen het beste zijn. Australisch Eucalyptus behoort uiteraard tot de originele houtsoort van de didgeridoo en dat is niet voor niets. Er zijn diverse soorten Eucalyptus, maar allen behoren tot de hardere houtsoorten op onze planeet. De hardheid van hout is cruciaal voor de klankkleur van het geluid. Het geluidsspectrum van harde houtsoorten als Bloodwood,- Stringybark,- en Woolybutt uit Australië hebben een dynamisch bereik. Dat houdt in dat zowel de lage, midden als hoge geluidsgolven goed hoorbaar zijn en blenden binnen de tonen die bespeeld worden. Misschien zegt je dan nu nog niet zoveel, maar bij tijd ga je dieper leren luisteren naar de klank van de didgeridoo.
Ik heb zelf veel met Esdoorn, Essen, Beuk , Acacia en Eiken gewerkt in het verleden, en nog steeds bouw ik soms met deze soorten. Elke houtsoort heeft zo zijn eigen karakter en kwaliteiten in klank. Mijn persoonlijke voorkeur ligt toch net iets hoger bij Eucalyptus soorten als Bloodwood,- Stringybark,- en Woolybutt.
- Toonhoogte
De toonhoogte van een didgeridoo is heel belangrijk. Dat kan voor beginners ook zoeken zijn, want welke toonhoogte vindt je nou passen? Bij didgeridoo’s kunnen we doorgaans zeggen dat je kunt kiezen tussen de toonsoorten G1 tot en met G2. Dat zijn inclusief alle halve noten de volgende toonhoogtes: G / G# / A# / B / C / C# / D / D# / E / F / F# / G
Uiterst links zijn extreem lage toonsoorten en uiterst recht behoort tot hoogste toonsoorten voor didgeridoo’s. Beide uiterste zijn ongeschikt voor beginnende spelers, daar deze instrumenten qua tegendruk en kracht zeer veel techniek eisen om te kunnen bespelen en circulair te ademen. Beginnende spelers kunnen het beste voor een didgeridoo gaan in de midden range. C / C# / D / D# / E
Voor de gevorderde spelers kun je dan eventueel nog kijken naar de hoogte van de eerste trompet toon. Wenselijk is dat deze een octaaf hoger ligt dan de grondtoon of te wel de drone. Voorbeeld is dan D / D. Waar de eerste D staat voor de grondtoon en de tweede D voor de eerste trompet toon. Deze twee D’s op elkaar klinken dan heel muzikaal kloppend. Maar er zijn er genoeg die juist een trompet toon iets hoger willen hebben dan een octaaf vanaf de grondtoon. Voorbeeld is dan D / D# of E / F. Dit is allemaal smaak, ook trompet tonen die lager dan een octaaf vanaf de grondtoon liggen geven allemaal hun eigen nuance aan het spel, bijvoorbeeld D / C#. Het is dus eigenlijk allemaal heel persoonlijk.
Door de tijd heen kan het zijn dat de interesse in toonhoogtes veranderd of verbreed. Ik heb zelf fasen gehad in het verleden waarin mijn interesse in spelen vooral in hele lange didgeridoo’s lag. Ik experimenteerde met toonhoogtes die ver, heel ver beneden de meer standaard didgeridoo’s behoorde. Deze zoektocht heeft mij heel veel inzichten gegeven hoe didgeridoo’s in elkaar zitten. Ik heb mijn grenzen hierin zeker verlegt en onderzocht, vandaag de dag ligt mijn interesse toch weer een heel stuk hoger. Maar zo zie je maar, toonhoogte interesse kan veranderen, of zelfs meerdere toonhoogtes kunnen tot je favoriet behoren.
- Stijl interesse
De stijlen variëren van meditatief, westers ritmisch, percussief en traditioneel.
Voor beginners is dit doorgaans nog een station te ver, maar toch wel goed om iets licht op te schijnen. Er zijn over de laatste decennia vele diverse stijlen van didgeridoo spelen ontwikkeld over de planeet, en voor elke stijl is wel een bepaalde type of toonhoogte didgeridoo wenselijk.
- Meditatieve stijlen. Doorgaans spelen toonhoogtes als C en D wat gemakkelijker, deze zijn gevoelsmatig ook iets makkelijker te beluisteren en hebben daarmee ook in een bepaald opzicht wat meer meditatief karakter. De klank is rustiger, ronder of zelfs iets vriendelijker in hoe deze klanken worden vertaald binnen onszelf. Deze toonsoorten C en D zijn ook idealiter voor de beginners, daar de frequentie ( de snelheid van de lip trilling ) van de grondtoon makkelijker te behalen is met onze lippen.
- Westers ritmische stijlen zijn door de laatste aantal decennia ontwikkeld. Het kunnen vervormde technieken zijn uit de traditie of compleet nieuw ontwikkelde technieken. Technisch gezien articuleren we heel veel door een didgeridoo heen. We zingen eigenlijk technieken vanuit een alphabet dat passend is aan de didgeridoo taal. Maar omdat taal zo divers is over de wereld heen, zijn er ook enorm veel nieuwe nuances en technieken ontstaan door vele landen en culturen heen ten opzichte van didgeridoo. Er zijn tientallen of eigenlijk wel honderden nieuwe technieken ontstaan door de diversiteit van spelers vanuit de hele wereld. Didgeridoo heeft zo dus een enorme evolutie ondergaan buiten de traditionele wijze van spelen.
- Percusieve stijlen
- Traditionele stijlen komen uiteraard voort uit de bronnen van de oorspronkelijke Aboriginals uit hoofdzakelijk Arnhemland, Australië. Traditionele benamingen van hun instrumenten zijn o.a Yidaki, Yirdaki, Yiraka en Mago. In het algemeen worden vooral de hogere toonsoorten gebruikt in hun complexe ritmisch stijl van spelen. Onder de westerse didgeridoo spelers is er een zeer gering percentage toegewijde die deze stijlen studeren, waaronder ikzelf. Er zijn zeker didgeridoo’s die geschikt zijn voor het studeren van deze stijlen, maar goed gebouwde traditionele instrumenten hebben absoluut de voorkeur. De toonhoogten gaan in sommige gevallen zelfs over de hoge G heen, waarbij de zeer hoogte klank karakter van de instrumenten over lijken te gaan naar andere soort instrumenten, al is dat ook zeldzaam.
Wat hogere toonsoorten vanaf D# en hoger hebben doorgaans meer vuur in zich en worden in het algemeen ook meer ritmisch gespeeld. Meditatief spelen ( als de grondtoon zelf merendeels wordt gespeeld ) kan op de hogere toonsoorten, al vraagt dat echter veel kundigheid van de speler.
- Lengte
Eigenlijk zijn alle didgeridoo’s van hout verschillend in vorm, lengte, diameters en wanddikte, echt identieke instrumenten komen niet voor, mits deze in mallen geperst worden, maar deze zijn nooit van hout. In hele grove vertaling bepaald de lengte voor een groot deel de toonhoogte. Didgeridoo bouwers al ik, kunnen er een boek overschrijven hoeveel factoren er invloed hebben op de toonhoogte, maar in hele grote lijnen is de lengte een grote speler. De lengte van een instrument is ergens van belang, maar omdat je op zoek bent naar een didgeridoo, zal je al snel te maken krijgen met lengtes langer dan 1,20 meter.
- Tegendruk
- Afwerking
De afwerking van een didgeridoo is een belangrijk hoofdstuk. Zodra het vochtgehalte in het hout het toelaat kan er met o.a epoxy / poly-urethane laksoorten meervoudige lagen worden aangebracht. De didgeridoo’s die ik zelf bouw worden allemaal aan de buiten en de binnenkant behandeld. Dit verlengt de levensduur van een instrument enorm, doordat de kans op scheuren van allerlei formaten sterk gereduceerd wordt. De didgeridoo is een blaasinstrument en daarmee een verlengstuk van je ademhalingsysteem, je kan je voorstellen dat er veel vocht in wordt geblazen, welke in onbehandelde instrumenten voor houtwerking problemen kan leiden. Datzelfde vocht kan voor schimmels etc zorgen. Het is dus ook belangrijk dat jouw didgeridoo van tijd tot tijd doorgespoeld kunnen worden met lauw water. Met een coating aan de binnen en buitenzijde van het hout is dat geen enkel probleem en wel zo fris!
- Prijs
Instrumenten kosten geld, en goede instrumenten kosten een beetje meer, dat is eigenlijk vrij logisch. Goed gebouwde instrumenten gaan door langere afwerk processen heen en zullen daardoor in waarde stijgen.
Hoewel de vraag: “wat is jouw budget” voor iedereen een andere waarde heeft, heeft de hoogte van jouw financiële inbreng invloed op het type instrument dat je in huis haalt. Persoonlijk investeer ik graag in de betere instrumenten, gereedschappen, lakken, microfoons etc voor mijn eigen werk. Kwaliteit heeft doorgaans een prijskaartje.
Gelukkig heb ik ook een budget-line didgeridoo’s. Deze zijn van dezelfde Australische Eucalyptus soorten gemaakt. Het zijn zeg maar de kleine broertjes van de duurdere collectie. Dit zijn ook zeer goed afgewerkte instrumenten, doorgaans van een iets kleiner formaat.
